Gabinet Psychiatryczny
lek. Wojciech Teleśnicki

W przypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd, po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru, może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Opinie zlecane przez sąd na podstawie tego przepisu należy jednoznacznie odróżnić od opinii prywatnych przeprowadzanych na zlecenie samych stron przez specjalistów z określonych dziedzin nauki (np. psychiatrii). Strony procesu, dążąc do udowodnienia swoich racji, niejednokrotnie przedstawiają przed sądem prywatne opinie sporządzone na ich zlecenie przez specjalistów z określonych dziedzin nauki. 

Opinia prywatna to jedynie "wzmocnione" stanowisko strony, nie stanowi dowodu choćby jej autorem była osoba wpisana na listę biegłych sądowych. Zawarta w takiej opinii argumentacja może stanowić jedynie podstawę dopuszczenia przez sąd orzekający dowodu z opinii biegłego.
Sądy zwracają przy tym uwagę, że opinia zlecona przez stronę procesu posiada walor jako dokument prywatny i w tym charakterze może zostać zaliczona przez sąd w poczet materiału postępowania. Oznacza to, że jak każdy dokument prywatny może mieć znaczenie dla oceny innych dowodów zaoferowanych w sprawie. 

Przedstawienie przez stronę kwestionującą opinię biegłego sądowego, opinii prywatnej przeciwstawnej do ekspertyzy sporządzonej na polecenie sądu, stanowi uzasadniony argument przemawiający za potrzebą zlecenia sporządzenia opinii uzupełniającej bądź opinii innych biegłych lub instytutu. Jeżeli bowiem wątpliwości dotyczące opinii biegłego przeprowadzonej na podstawie art. 278 k.p.c. dotyczą wiedzy specjalnej, której sąd procedujący w sprawie nie posiada, jedynym dowodem mogącym skutecznie podważyć wnioski opinii wcześniejszej, jest dowód z opinii innego biegłego. Prywatna opinia może stanowić przesłankę przemawiającą za koniecznością dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii innego biegłego.”

Aktualnie dominuje pogląd, uznający tego rodzaju ekspertyzy jedynie za uzupełnienie twierdzeń procesowych stron o wiadomości specjalne. Nie można jednak pominąć i tych orzeczeń sądów, zgodnie z którymi tego rodzaju opinia jest dokumentem prywatnym i może być dowodem w sprawie, a także może ona uzasadnić zlecenie wykonania opinii przez biegłego sądowego w trybie art. 278 k.p.c. Reasumując zatem, sporządzenie prywatnej opinii może przynieść korzyść stronie, albowiem ujawnić może istotne dla sprawy informacje, które zbadać może sąd (samodzielnie lub z pomocą powołanego przez sąd biegłego).

Opinię  o stanie zdrowia osoby z zaburzeniami psychicznymi można  wydać wyłącznie na podstawie uprzedniego osobistego zbadania tej osoby. Opinię dotyczącą osoby zmarłej wydaje się na podstawie akt.

​